افکار و پیش‌بینی‌هات فقط تو ذهنت‌اند
اغلب افرادی که دچار اختلالات اضطرابی هستند، از الگوهای فکری اشتباه استفاده می‌کنند و همین موجب تشدید اضطراب آنها میشود. مثلا، ممکن است دائما بدترین سناریوی ممکن را پیش‌بینی کنند، یا از یک حادثه جزئی فاجعه سازی کنند. علاوه بر آن، تهدیدها و خطرهای بالقوه را به طور اغراق‌آمیزی بیش از اندازه‌ی معقول در نظر می‌گیرند. در روش‌های درمانی مبتنی بر CBT درمانگر تلاش میکند الگوهای تفکر غیرمنطقی را به فرد نشان دهد و آن را با تفکر واقع‌نگرانه تر جایگزین کند.
آغاز
إِنَّمَا الْمُؤْمِنونَ الَّذِينَ إِذَا ذُكِرَ اللّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ
هر حادثه، یک آزمون است! آزمونی به اندازه توان تو
یکی از زیباترین آموزه‌های اسلام آن است که رحمت خداوند عالم و قادر متعال، تمام جنبه‌های زندگی انسان را در بر می‌گیرد به صورتی که هیچ‌گاه بیشتر از ظرفیت انسان چیزی بر او تحمیل نمی‌کند. در آیه 286 از سوره مبارکه بقره می‌فرماید: “لاَ يُكَلِّفُ اللهُ نَفْسًا إِلاَّ وُسْعَهَا”. این آیه، رحمت و عدالت خداوند را نشان داده و به مومنان اطمینان می‌دهد که با چالش‌ها و بارهای بیش از توان خود مواجه نخواهند شد.
از آنجا که خداوند عالم و حکیم، نسبت به تمامی نقاط قوت و ضعف مخلوقات خود آگاه است، و تنها بر اساس عدالت و انصاف به تدبیر امور مخلوقات خود میپردازد، همیشه آزمون‌ها و چالش‌ها را نیز بر اساس میزان توانایی مخلوقات تعیین میکند. در مواقع اضطراب و پریشانی، آیه فوق چراغ امید مومنان است. زیرا به آنها یاداوری میکند که حکمت و رحمت خداوند از فهم بشر فراتر است و هر آنچه که او برای مومنان مقدر کرده است، در حد توانایی‌هایشان است. دانستن این نکته و اعتماد به او آرامش می‌آورد.
دلبستگی به امور دنیا
دلبستگی به دنیا یکی از ریشه‌های اصلی اضطراب است. تعلق زیاد به دارایی‌ها، ثروت، یا موقعیت‌های دنیوی مانع مهم رشد معنوی و آرامش درونی هستند. دلبستگی به دارایی‌های مادی، در اغلب اوقات همراه با اضطراب است
تو با دلبستگی به این امور، هیچوقت قانع نمی‌شوی!؛ دائما نگران از دست دادن یا کافی‌نبودن دارایی‌هایی. جستجوی ثروت، شهرت یا قدرت دنیوی در نهایت به یک چرخه بی پایان تبدیل میشود. اگر کسی در این چرخه قرار بگیرد، دچار میل سیری‌ناپذیر به انباشت دارایی‌ها شده و دائما با حالت نارضایتی، اضطراب و رقابت با دیگران زندگی میکند.
تعالیم اسلام و سیره حضرت رسول الله صل الله علیه و سلم، مومنان را به قناعت به آنچه که خداوند عطا فرموده دعوت کرده اند. قناعت و رضایت از نعمات الهی، اعم از مادی و معنوی، به مومنان این فرصت را می‌دهد تا به جای آنکه در چرخه سیری‌ناپذیری مداوم گیر کنند، آرامش خود را در آنچه که بالفعل در اختیار دارند بیابند. علاوه بر آن، سیره نبی اکرم مومنان را به انجام اعمال خیر و رفتار سخاوتمندانه دعوت میکند. مومنان، خمس و زکات و یا بخشش دارایی‌های خود به نیازمندان، از دلبستگی شدید به دارایی‌ها فاصله گرفته و فضیلت همدلی و شفقت نسبت به دیگران را در خود پرورش می‌دهند.
از ابوذر رضی الله عنه روایت شده است که فرمود: هنگامی که در مدینه با رسول الله راه می‌رفتیم و به کوه احد رسیدیم. حضرت فرمود: خوش ندارم كه به اندازه اين کوه اُحد طلا داشته باشم و سه شب بگذرد و دينارى از آن نزد من باقى بماند، جز چيزى كه براى پرداخت بدهی نگه دارم، مگر اينكه از راست و چپ و پشت سر به بندگان خدا بذل و بخشش كنم. ثروتمندان در روز قيامت تهي دستند، مگر كسى كه از راست و چپ و پشت سر خود بذل و بخشش كند و كارهاى خير انجام دهد و اينان اندكند[1]
مومنان با تمرکز بر رشد معنوی، به دنیای ناپایدار دل نمی‌بندند؛ همدلی خود با نیازمندان را افزایش می‌دهند و به هدف جلب رضایت خداوند متعال انفاق می‌کنند تا در نهایت به لطف پروردگار، به رضایت درونی و آرامش برسند.
با تو می‌گویم که آرامش و رضایت درونی‌ام را تو به من عطا فرما! تویی که کلید مشکلاتی و محبت تو می‌تواند درون من را به حس بیان ناپذیر اطمینان و رضایت برساند. تو برای من کافی هستی! مرا کفایت کن!
إِلٰهِى فَلا تُخْلِنا مِنْ حِمَايَتِكَ، وَلَا تُعْرِنا مِنْ رِعَايَتِكَ، وَذُدْنا عَنْ مَوارِدِ الْهَلَكةِ، فَإِنَّا بِعَيْنِكَ وَفِى كَنَفِكَ وَلَكَ، أَسْأَلُكَ بِأَهْلِ خَاصَّتِكَ مِنْ مَلَائِكَتِكَ وَالصَّالِحِينَ مِنْ بَرِيَّتِكَ، أَنْ تَجْعَلَ عَلَيْنا واقِيَةً تُنْجِينا مِنَ الْهَلَكَاتِ، وَتُجَنِّبُنا مِنَ الْآفاتِ، وَتُكِنُّنا مِنْ دَوَاهِى الْمُصِيبَاتِ، وَأَنْ تُنْزِلَ عَلَيْنا مِنْ سَكِينَتِكَ، وَأَنْ تُغَشِّىَ وُجُوهَنا بِأَ نْوارِ مَحَبَّتِكَ، وَأَنْ تُؤْوِيَنا إِلَى شَدِيدِ رُكْنِكَ، وَأَنْ تَحْوِيَنا فِى أَكْنافِ عِصْمَتِكَ، بِرَأْفَتِكَ وَرَحْمَتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ.
[1] صحیح بخاری، جلد هشتم، باب 76، حدیث 451،
