میدونستی پیامبران الهی هم تجربه‌ی اضطراب را دارند
خداوند متعال، همه آنچه را که انسان در مسیر کمال نیاز دارد را به او عطا کرده است. اضطراب یکی از نعمت‌های الهی است که برای حفظ حیات و رشد معنوی انسان به او عطا شده است. در آیه شریفه 83 از سوره الانبیا آمده است که خداوند می‌فرماید: «وَأَيُّوبَ إِذْ نَادَى رَبَّهُ أَنِّي مَسَّنِيَ الضُّرُّ وَأَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ» با توجه به این آیه شریفه می‌توان دریافت که حتی شریف‌ترین انسان‌ها، یعنی انبیا الهی نیز در زندگی خود دچار اضطرار، بی‌قراری، بیماری و رنج‌های مختلف می‌شده‌اند اما با دعا و طلب شفا از خداوند تبارک و تعالی می‌توانستند به آرامش و مقام کمال دست پیدا کنند. پس باید بدانیم که تجربه اضطراب، به معنای ضعف ایمان فرد نیست و هیچ‌گاه نباید مسلمانی که اضطراب شدیدی تجربه می‌کند را سرزنش یا قضاوت کرد.
آغاز
هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ السَّكِينَةَ فِي قُلُوبِ الْمُؤْمِنِينَ لِيَزْدَادُوا إِيمَانًا مَعَ إِيمَانِهِمْ
محتوا
نحوه تجربه اضطراب، ریشه‌ها و علائم آن در افراد مختلف، یکسان نیست. شناخت اضطراب، هنگامی ممکن می‌شود تلاش کنیم خودمان را بشناسیم. حتی با جست‌وجویی ساده می‌توان گفت که نشانه‌های اضطراب از علایم هیجانی مثل ترس و احساس درماندگی شروع می‌شود و ممکن است با دردهای بدنی و مشکلات خواب و خستگی مفرط و تعریق زیاد همراه باشد یا حتی مشکل تنفسی ایجاد کند و تپش قلب بیاورد. یک فرد مضطرب گاهی فاجعه‌انگار است و نگرانی بیش از حدی دارد. او حتی در اشتهایش احساس تغییر می‌کند. بنابراین در هر فردی به نوعی خود را نشان می‌دهد.
به صورت کلی اضطراب یکی از راه‌هایی است که مغز در پیش می‌گیرد تا شما بتوانید در برابر خطرات احتمالی بهترین اقدام را انجام دهید. اما اختلال اضطراب، داستان متفاوتی دارد. اختلالات اضطرابی، دسته‌ای از بیماری‌های روانی هستند که روند طبیعی زندگی فرد در شغل، تحصیل و تعاملات اجتماعی را مختل میکنند.
قفل اضطراب و شاه کلید قرآن: ریشه‌های اضطراب از منظر قرآن کریم
بزرگترین راهنما و چراغ روشن مسیر زندگی، آموزه‌های قرآن و سنت است. خداوند متعال در قرآن کریم بینش‌های عمیقی درباره ریشه‌های اضطراب انسان مطرح می‌کند و با ارائه راهنمایی‌های مختلف ، مسیر دست‌یابی به آرامش را برای مومنان روشن می‌کند. از منظر آیات و روایات، سرچشمه‌های اضطراب در دل انسان شامل امور مختلفی مانند:
عدم شناخت ضعف‌ها و محدودیت‌های انسان،
دلبستگی و تعلق به اموال مادی و دنیوی،
یاس و ناامیدی از رحمت الهی،
عدم توکل به حکمت خداوند در تدبیر امور،
و همچنین پرورش گفتارهای درونی متاثر از وسوسه‌های شیطانی
است. مومنان با توجه به این موارد می‌توانند ریشه اضطراب‌ها و بی‌قراری‌های خود را بشناسند و برای کاهش آن اقدام کنند.
- انسان: موجودی ضعیف و فراموشکار اما مغرور است!
انسان موجودی بسیار ضعیف است. خداوند متعال در سوره روم آیه 54، به محدودیت‌ها و ضعف‌های انسان از بدو تولد تا پیری اشاره می‌فرماید: ٱللَّهُ ٱلَّذِى خَلَقَكُم مِّن ضَعْفٍ ثُمَّ جَعَلَ مِن بَعْدِ ضَعْفٍ قُوَّةً ثُمَّ جَعَلَ مِن بَعْدِ قُوَّةٍ ضَعْفًا وَشَيْبَةً يَخْلُقُ مَا يَشَاءُ وَهُوَ ٱلْعَلِيمُ ٱلْقَدِيرُ.
عدم آگاهی از محدودیت‌ها و ضعف‌های خود، منشا بسیاری از اضطراب‌های انسان است. محدودیت‌های متعدد او از بدو تولدش آغاز می‌شود؛ همانطور که در آیه فوق اشاره شده است، انسان مخلوقی ضعیف است.
علاوه بر ضعف، انسان موجودی فراموشکار است. پس از رسیدن به قوای جسمی و روانی، ضعف‌های پیشین را فراموش می‌کند. با فراموشی ضعف‌ها و محدودیت‌ها، آنچنان غرق در غرور و خودبزرگ‌بینی می‌شود که گویا تصور می‌کند عمری جاودانه دارد و برای همیشه سالم می‌ماند؛ به شکلی زندگی می‌کند که گویا هیچوقت پیر، بیمار، ضعیف و فرسوده نخواهد شد. در جوانی و بزرگسالی، فراموش می‌کند که حتی در اوج قدرت و استقلال، هر لحظه از حیات خود را مدیون پروردگار است. آنچنان غرق در رفاه می‌شود که تصور نمی‌کند یک موجود میکروسکوپی مانند ویروس یا باکتری، بتواند او را زمین‌گیر کند. او فراموش می‌کند که موجودی فانی است و دارایی‌هایی که خداوند به او عطا فرموده را روزی از دست خواهد داد. لذا هنگامی که در آزمون‌های الهی قرار می‌گیرد و دچار بیماری یا مصیبت و بلا می‌شود و یا بخشی از دارایی خود را از دست می‌دهد، شرایط را تاب نمی‌آورد، صبر خود را از دست می‌دهد و بر اثر غرور کاذب دچار اضطراب شدید می‌شود.
خداوند متعال در عین حال که به ضعف‌های انسان اشاره می‌کند، به کسانی که نقاط ضعف خود را بشناسند و در برابر سختی‌ها و مشکلات صبر پیشه کنند و به او توکل کنند، بشارت می‌دهد. بشارت خداوند برای کسانی است که در زمان گرفتاری‌ها و مصیبت‌ها، تمام هستی خود را وابسته به خداوند دانسته و صبور هستند. خداوند متعال در سوره بقره آیه شریفه 155 می‌فرماید: وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ ۗ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ ٱلَّذِينَ إِذَآ أَصَٰبَتۡهُم مُّصِيبَة قَالُوٓاْ إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّآ إِلَيۡهِ رَٰجِعُونَ
وجود اضطراب در زندگی، یکی از مهم‌ترین ابزارهایی است که هم ضعف‌ها و هم وابستگی مطلق او به خداوند را یادآوری می‌کند؛ تحمل مشکلات برای انسان ضعیفی که به نقش خداوند در هستی آگاه نیست و به حیات آخرت ایمان ندارد بسیار رنج‌آور خواهد بود، آستانه تحمل خو را سرریز می‌بیند و پوچی او را از پا در می‌آورد. اما مومنان، به لطف راهنمایی‌های قرآن کریم، در آزمون‌های الهی با توکل به خداوند صبر پیشه میکنند، ضعف‌های خود را می‌شناسند و با ایمان به اینکه خداوند در هر لحظه حافظ آن‌ها است، سربلند به زندگی خود ادامه می‌دهند.
می‌خواهم تو را بخوانم! تو که نجات دهنده‌ای! مهربانی! در همه حالت می‌توانم به تو اعتماد کنم و به تو دل سپارم! وقتی با تو همراه شوم، ضعف‌هایم جبران می‌شوند که تو جبران نداشته‌هایی!
اللّهُمَّ يَا مَلاذَ اللَّائِذِينَ، وَيَا مَعَاذَ الْعَائِذِينَ، وَيَا مُنْجِىَ الْهَالِكِينَ، وَيَا عَاصِمَ الْبَائِسِينَ، وَيَا رَاحِمَ الْمَساكِينِ، وَيَا مُجِيبَ الْمُضْطَرِّينَ، وَيَا كَنْزَ الْمُفْتَقِرِينَ، وَيَا جابِرَ الْمُنْكَسِرِينَ ، وَيَا مَأْوَى الْمُنْقَطِعِينَ، وَيَا نَاصِرَ الْمُسْتَضْعَفِينَ، وَيَا مُجِيرَ الْخائِفِينَ، وَيَا مُغِيثَ الْمَكْرُوبِينَ، وَيَا حِصْنَ اللَّاجِينَ، إِنْ لَمْ أَعُذْ بِعِزَّتِكَ فَبِمَنْ أَعُوذُ ؟ وَ إِنْ لَمْ أَلُذْ بِقُدْرَتِكَ فَبِمَنْ أَلُوذُ
إِلهِى أَنْتَ قُلْتَ وَقَوْلُكَ الْحَقُّ : ﴿يٰا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اذْكُرُوا اللّٰهَ ذِكْراً كَثِيراً وَ سَبِّحُوهُ بُكْرَةً وَ أَصِيلاً﴾ وَقُلْتَ وَقَوْلُكَ الْحَقُّ :﴿فَاذْكُرُونِي أَذْكُرْكُمْ﴾ ، فَأَمَرْتَنا بِذِكْرِكَ ، وَوَعَدْتَنا عَلَيْهِ أَنْ تَذْكُرَنا تَشْرِيفاً لَنا وَتَفْخِيماً وَ إِعْظَاماً ، وَهَا نَحْنُ ذَاكِرُوكَ كَما أَمَرْتَنا ، فَأَنْجِزْ لَنا مَا وَعَدْتَنا ، يَا ذاكِرَ الذَّاكِرِينَ ، وَيَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ
